Xét nghiệm HP (Helicobacter Pylori) bằng hơi thở

Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (Hp) là một trong những nhuẩn khuẩn phổ biến hiện nay trong cộng đồng. Đây là một loại vi khuẩn có thể gây viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày, ung thư dạ dày và nhiều bệnh lý khác. Vì vậy, đối với các trường hợp người bệnh có triệu chứng dạ dày ruột thì thường được chỉ định kiểm tra Hp. Tuy nhiên, rất nhiều bệnh nhân cảm thấy lo lắng mỗi khi nghe nhắc tới xét nghiệm kiểm tra Hp.

Đối với nhiều người, việc xét nghiệm Hp đi đôi với nội soi dạ dày - là "nỗi ám ảnh" với hầu hết bệnh nhân bị bệnh dạ dày tá tràng, và là một trong những nguyên nhân khiến việc kiểm tra lại vi khuẩn Hp sau điều trị còn bị hạn chế.

May mắn là hiện nay có thể kiểm tra nhiễm khuẩn Hp bằng test hơi thở. Đây là một trong những phương pháp xét nghiệm chính xác nhất và thuận tiện hàng đầu cho việc theo dõi kết quả điều trị Hp dạ dày.

1/ Đặc điểm sinh vật học của vi khuẩn Hp

Vi khuẩn Hp là trực khuẩn hình cong xâm nhiễm và phát triển trong lớp màng nhầy lót phía trong dạ dày người. Trong khi hầu hết các vi sinh vật khác bị chết trong môi trường acid dạ dày thì Hp lại phát triển tốt nhờ sản xuất ra một lượng lớn men Urease.

Men này xúc tác thủy phân Urea trong dạ dày thành Amoniac (NH3) và acid Carbonic (H2CO3). Chính Amoniac làm tăng độ pH trong dạ dày nơi vi khuẩn Hp cư ngụ và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn này sống sót và phát triển. Bên cạnh đó, men Urease còn giúp vi khuẩn Hp bám vào màng nhầy dạ dày, nhờ vật mà nó ít bị đẩy ra ngoài khi dạ dày co bóp.

2/ Nguyên lý của test Hp bằng hơi thở

Trước khi kiểm tra hơi thở, người bệnh sẽ được uống 1 viên thuốc hoặc 1 dung dịch có chứa Urea gắn phân tử Carbon đồng vị C13 hoặc C14. Nếu có Hp trong dạ dày thì Hp sẽ tạo ra men urease và thủy phân Urea trong thuốc uống vào thành Amoniac và khí Carbonic.

Khí Carbonic với phân tử C13 hoặc C14 này được hấp thu vào máu và đào thải qua phổi. Người ta sẽ đo lượng C13 hoặc C14 thải ra trong hơi thở của người thử, từ đó xác định được vi khuẩn Hp có hoạt động (sinh ra urease) trong dạ dày không.

3/ Chuẩn bị cho test Hp bằng hơi thở

Cần nhịn ăn, uống đồ uống có gas, đồ ngọt, đồ có tính chất acid hoặc base trong thời gian 4-6 giờ trước khi làm xét nghiệm kiểm tra Hp qua hơi thở. Thời điểm tốt nhất là vào buổi sáng sau 1 đêm không ăn uống gì.

Cũng giống như các phương pháp xét nghiệm Hp khác, test hơi thở chỉ nên tiến hành sau khi ngừng thuốc kháng sinh ≥ 4 tuần, và ngừng thuốc kháng tiết acid ≥ 2 tuần.

Trao đổi với bác sĩ về các bệnh lý bạn đang mắc, về tiền sử dị ứng thuốc hay bạn đang có thai...

Nếu bạn đang uống thuốc điều trị bệnh lý gì khác, không được tự ý ngưng thuốc mà hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước.

4/ Cách thực hiện test Hp bằng hơi thở

+ Người thử được uống 1 viên thuốc có chứa đồng vị C14 hoặc dung dịch có chứa C13 và sau đó ngồi nghỉ.

+ Sau 15 phút, người thử thổi vào dụng cụ xét nghiệm là thẻ xét nghiệm với C14 hoặc thổi bong bóng với C13 cho đến khi thiết bị hoặc kỹ thuật viên báo hiệu đã đủ lượng CO2cho 1 lần xét nghiệm. Thời gian thổi trung bình là 5-10 phút, tùy vào lượng hơi mà mỗi người thổi.

+ Sau đó, nhân viên kỹ thuật sẽ điều khiển thiết bị đo lường nồng độ Carbon đánh dấu và thông báo kết quả cho người thử (sau khoảng 3-5 phút)

5/ Ưu nhược điểm của phương pháp xét nghiệm Hp bằng hơi thở

a) Ưu điểm:

Độ nhạy cao: Độ nhạy của xét nghiệm lên tới 95% cho phép phát hiện lượng vi khuẩn Hp hoạt động ở mức độ rất thấp.

Độ chuyên biệt cao: lên tới 96% giúp tránh sai sót do tác động của các loại vi khuẩn sinh Urease khác.

Độ chính xác cao: Độ chính xác của phương pháp lên tới 88% đưa phương pháp test hơi thở trở thành một phương pháp tin cậy trong kiểm tra và theo dõi nhiễm khuẩn Hp.

Tiết kiệm thời gian: Toàn bộ quá trình kiểm tra chỉ diễn ra trong vòng tối đa là 30 phút, bệnh nhân có thể tới các cơ sở thực hiện test thở này và yêu cầu làm ngay.

An toàn, không gây đau: Biện pháp kiểm tra nhiễm khuẩn Hp bằng test thở hoàn toàn không gây đau đớn cho bệnh nhân. Mặc dù C14 là đồng vị có tính phóng xạ của Carbon, tuy nhiên, lượng phóng xạ của mỗi lần làm test là cực thấp, không gây ra bất kỳ ảnh hưởng bất lợi đáng kể nào cho cơ thể. Tuy nhiên, trẻ dưới 8 tuổi vẫn được khuyến cáo nên sử dụng test thở với C13 để đảm bao an toàn hơn, nhưng giá thành lại cao hơn nhiều so với test thở C14.

Có thể thực hiện để kiểm tra hiệu quả điều trị Hp: Sau khi bệnh nhân điều trị bệnh lý dạ dày có vi khuẩn Hp với một phác đồ điều trị đều cần phải kiểm tra lại tình trạng nhiễm khuẩn Hp, việc kiểm tra lại như vậy trong đa số các trường hợp không cần phải tiến hành nội soi dạ dày mà có thể thực hiện xét nghiệm test thở kiểm tra vi khuẩn Hp.

Đánh giá được chính xác lượng Hp đang hoạt động: Vi khuẩn Hp đang hoạt động là đối tượng gây ra tình trạng viêm, tổn thương dạ dày. Test thở có kết quả cao chứng tỏ lượng Urease sinh ra nhiều là lúc vi khuẩn Hp đang hoạt động mạnh và khả năng gây bệnh cao hơn, việc tiệt trừ Hp sẽ khó khăn hơn.

b) Nhược điểm:

Vì phương pháp test hơi thở không cần nội soi dạ dày nên chỉ kiểm tra được người thử có nhiễm Hp hay không mà thôi; chứ không quan sát được niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng; do đó mà có thể bỏ sót các tổn thương đường tiêu hóa trên như viêm loét dạ dày tá tràng, polype và các loại u thực quản, dạ dày...

Vì vậy mà phương pháp này thường không được chỉ định cho đối tượng có các dấu hiệu nguy hiểm như: nôn hay đại tiện ra máu, đau dạ dày dai dẳng, sụt cân bất thường, chán ăn, ăn không ngon, người lớn tuổi...
                                                                                                                (Theo Viện nghiên cứu Pauster)