Ruột thừa có thực sự vô dụng?

Trước đây, ruột thừa từng bị xem là một cơ quan “thừa thãi”, không có vai trò đáng kể trong cơ thể con người. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra rằng cơ quan này có nhiều chức năng quan trọng, đặc biệt là trong hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch.

Ruột thừa là một ống nhỏ hình ngón tay có một đầu tận và một đầu nối với manh tràng. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Duke (Hoa Kỳ), cơ quan này đóng vai trò như một “ngôi nhà an toàn” cho các vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Trong các trường hợp như tiêu chảy cấp hay rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, khi hệ vi sinh vật đường ruột bị mất cân bằng, nó có thể giải phóng vi khuẩn có lợi để thiết lập lại hệ tiêu hóa, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng. 

Ngoài ra, đây còn là nơi tập trung mô lympho – một phần của hệ miễn dịch. Các tế bào lympho B tại đây có khả năng sản xuất kháng thể IgA, giúp chống lại vi khuẩn và virus trong đường ruột. Nghiên cứu cũng cho thấy phần ruột này có vai trò hướng dẫn các tế bào miễn dịch đến các vị trí khác trong cơ thể, đặc biệt là trong giai đoạn từ sơ sinh đến tuổi trưởng thành.

Từ những bằng chứng này, có thể khẳng định rằng ruột thừa không vô dụng như quan niệm xưa cũ. Nó có thể góp phần duy trì sức khỏe tiêu hóa và củng cố hệ miễn dịch, đặc biệt trong những giai đoạn cơ thể dễ bị tổn thương bởi vi khuẩn và nhiễm trùng.

Người bình thường có nên cắt ruột thừa không?

Việc chủ động cắt ruột thừa ở người khỏe mạnh không được khuyến khích trong y học hiện đại. Tình trạng này cần được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa.

Mặc dù viêm ruột thừa là một tình trạng nguy hiểm và có thể cần phẫu thuật cắt bỏ khi xảy ra, nhưng không có nghĩa là nên cắt bỏ trước khi nó gây vấn đề. Bình thường, cơ quan này khỏe mạnh không gây hại cho cơ thể mà còn mang lại những lợi ích nhất định. Vì vậy, không nên cắt bỏ nó nếu không gặp vấn đề y tế nghiêm trọng. Thay vào đó, bạn nên duy trì lối sống lành mạnh, theo dõi các dấu hiệu bất thường và đi khám sớm khi có triệu chứng là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe.

Cắt ruột thừa chỉ nên được thực hiện khi có viêm cấp tính hoặc nghi ngờ ung thư
 

Khi nào nên cắt ruột thừa?

Phẫu thuật cắt ruột thừa (appendectomy) là phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh nhân bị viêm ruột thừa.

1. Viêm ruột thừa

Bác sĩ sẽ chỉ định cắt khi người bệnh có tình trạng viêm ruột thừa. Bởi đây là một tình trạng cấp cứu y khoa, xảy ra khi cơ quan này bị viêm, sưng tấy do tắc nghẽn, nhiễm trùng hoặc cả hai.

Dấu hiệu điển hình có thể bao gồm:

• Đau bụng khởi phát quanh rốn rồi chuyển dần xuống vùng hố chậu phải (điểm đau McBurney)
• Sốt nhẹ
• Buồn nôn, nôn và chán ăn
• Cảm giác đầy bụng, rối loạn tiêu hóa, đôi khi tiêu chảy
• Khi ấn vào vùng bụng dưới bên trái sẽ gây đau vùng bụng dưới bên phải (dấu hiệu Rovsing)

Các triệu chứng có thể không điển hình, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và phụ nữ mang thai, gây khó khăn trong chẩn đoán. Trong những trường hợp này, cơn đau có thể nhẹ hơn hoặc lan tỏa không rõ vị trí, vì thế người bệnh cần đến bệnh viện sớm khi có các biểu hiện bất thường để được chẩn đoán kịp thời.

2. Vì sao phải cắt ruột thừa khi bị viêm?

Đây là phẫu thuật bắt buộc trong điều trị viêm ruột thừa để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Lý do là vì phần ruột bị viêm có thể vỡ ra chỉ sau khoảng 24 – 36 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng.

Nếu không phẫu thuật kịp thời, người bệnh có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng như:

• Vỡ ruột thừa, gây rò rỉ mủ và vi khuẩn vào ổ bụng.
• Viêm phúc mạc: tình trạng nhiễm trùng lan rộng trong khoang bụng, gây đau dữ dội, nguy hiểm đến tính mạng.
• Áp xe ổ bụng: tình trạng mủ tụ quanh vùng ruột thừa, cần dẫn lưu hoặc mổ để xử lý.
• Nhiễm trùng huyết khi vi khuẩn từ ổ viêm lan vào máu, có thể gây suy đa cơ quan và tử vong nếu không được điều trị nhanh chóng.

Do đó, khi đã xác định được tình trạng bệnh, phẫu thuật cắt bỏ là phương pháp an toàn và hiệu quả để loại bỏ nguy cơ biến chứng.

3. Liệu có thể cắt ruột thừa khi không bị viêm?

Mặc dù phần lớn trường hợp xảy ra khi có viêm, vẫn tồn tại một số tình huống đặc biệt mà có thể được chỉ định cắt bỏ dù không bị viêm:

• Có khối u ở ruột thừa: Ví dụ như u carcinoid, đây là những trường hợp hiếm gặp nhưng cần cắt bỏ để tránh di căn.
• Phẫu thuật bụng khác có liên quan: Trong một số ca phẫu thuật như mổ lấy thai, mổ thoát vị… bác sĩ có thể chủ động cắt ruột thừa nếu thấy có nguy cơ viêm trong tương lai hoặc khó theo dõi về sau.
• Tiền sử viêm ruột thừa tái phát hoặc nghi ngờ mạn tính: Một số người bệnh có triệu chứng nhẹ kéo dài, không cấp tính nhưng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, có thể được cân nhắc cắt bỏ.
• Yêu cầu từ người bệnh với lý do đặc biệt như khó tiếp cận y tế (ở vùng sâu vùng xa, công tác dài hạn…) và có nguy cơ cao bị viêm trong tương lai. Tuy nhiên, trường hợp này cần được đánh giá kỹ càng bởi bác sĩ.

Tóm lại, việc cắt ruột thừa chỉ nên được thực hiện khi thực sự cần thiết, đặc biệt là trong trường hợp viêm cấp tính hoặc có nguy cơ cao dẫn đến biến chứng. Mọi quyết định phẫu thuật nên dựa trên đánh giá chuyên môn của bác sĩ, tránh việc cắt bỏ không cần thiết ở người khỏe mạnh.

Các phương pháp và quy trình cắt bỏ ruột thừa

Hiện nay, có ba phương pháp phổ biến được sử dụng để phẫu thuật, tùy theo tình trạng bệnh lý và sức khỏe của người bệnh:

1. Mổ mở (phẫu thuật truyền thống)

• Bác sĩ rạch một đường ở vùng bụng dưới bên phải để tiếp cận và cắt bỏ.
• Sau khi ruột thừa được loại bỏ, bác sĩ sẽ khâu vết mổ lại.

2. Phẫu thuật nội soi

• Bác sĩ tạo vài vết rạch nhỏ ở bụng để đưa dụng cụ nội soi và ống thổi khí CO₂ vào làm phồng ổ bụng.
• Camera nội soi cho hình ảnh rõ nét giúp bác sĩ thao tác chính xác.
• Sau khi cắt bỏ ruột thừa, các vết rạch được khâu lại, thời gian phục hồi nhanh hơn, ít đau hơn và vết mổ nhỏ hơn so với mổ mở.

3. Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ bằng robot

• Bác sĩ điều khiển cánh tay robot để thực hiện phẫu thuật thông qua màn hình dưới sự hỗ trợ của hệ thống robot hiện đại, tiên tiến.
• Phương pháp này có độ chính xác cao và ít xâm lấn, điều này giúp người bệnh ít đau sau mổ, hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng.

4. Quy trình trước – trong – sau phẫu thuật:

• Trước mổ, người bệnh tránh ăn uống, thông báo về tiền sử dị ứng và các loại thuốc đang dùng.
• Khi tiến hành cuộc mổ, người bệnh có thể được gây mê toàn thân nên sẽ không cảm thấy đau đớn.
• Sau mổ, người bệnh được theo dõi tại bệnh viện, có thể tập đi nhẹ nhàng và ăn từ loãng đến đặc. Khi về nhà, người bệnh cần chăm sóc vết mổ, tránh vận động mạnh, ăn uống lành mạnh và tái khám sau 7 ngày để bác sĩ kiểm tra và cắt chỉ.

Tùy điều kiện cơ sở y tế và sức khỏe người bệnh, bác sĩ sẽ chọn phương pháp điều trị phù hợp